.nl .be

innovatie

Business

Innovatie? Vijf lessen uit de geschiedenis

Infor innovatie Jared Diamond

ideeën innovaties succesverhalen

Management

Ideeën genoeg, maar hoe zet je ze om in successen?

continu verbeteren innovatie veranderen

Havenhuis in Antwerpen

Boardroom

‘Raden van bestuur moeten innovatie omarmen’

bestuur boardroom innovatie

Een groot bedrijf in het zuiden van het land heeft een probleem. De economie draait als een dolle en de vraag naar de producten van het bedrijf groeit sterk. Het bedrijf moet daarmee zelf ook groeien, en dat is nu juist het probleem. Snelle groei van de bedrijfsonderdelen kan de onderlinge samenwerking verstoren. Issues met leveranciers en problemen met de productkwaliteit en productietijden liggen op de loer. Snelle groei is mooi, maar niet als het ten koste van de klanttevredenheid gaat. Wat doet het bedrijf? Het gaat spelen. Het heeft een spelsimulatie laten maken om de haken en ogen van de groei te onderzoeken. In de op de specifieke situatie van het bedrijf gebaseerde simulatie worden de rollen van teams en managers nagebootst. Welke bijdrage elke afdeling aan de groei levert, en hoe met onverwachte situaties kan worden omgegaan, wordt spelenderwijs duidelijk gemaakt. De aanpassingen die de groei van de organisatie vraagt, kunnen sneller worden gedaan. Leerprocessen versnellen Games, zegt Sune Gudiksen, zijn een alternatief voor instructie. Gudiksen is een Deense onderzoeker en ondernemer en gepromoveerd op het gebruik van games bij organisatieontwikkeling. Hij is ook eindredacteur van het binnenkort te verschijnen boek Gamification for business. In plaats van dat het topmanagement de divisies moet instrueren hoe ze met de veranderingen moeten omgaan, zegt Gudiksen, ontstaat een leerproces dat de deelnemers de problematiek aan den lijve laat ondervinden. Gudiksen: ‘Het gevolg is dat er meer onderlinge afstemming is en er meer eigenaarschap ontstaat.’ Managers en werknemers snappen beter waar de schoen wringt, en wat ze daar zelf aan kunnen doen. ‘Met simulaties worden leerprocessen versneld’, vult Thomas Benedict aan. Benedict is directeur van het in spelsimulatie gespecialiseerde adviesbureau InContext. Of en onder welke voorwaarden een verandering bijvoorbeeld goed kan worden doorgevoerd, blijkt normaalgesproken meestal pas na maanden of jaren uit de dure leerschool van de praktijk. Een game die diezelfde praktijk goed nabootst, maakt veel sneller duidelijk waar het mis kan gaan en wat er aan te doen is. Benedict: ‘Je krijgt feedback die je anders veel later zou krijgen, of zelfs helemaal niet.’ Gebrek aan ervaring Ondanks de mogelijkheden worden business games nog relatief weinig toegepast. Gebrek aan ervaring bij veel bedrijven met dit relatief nieuwe middel lijkt een van de oorzaken te zijn. Bovendien is de ontwikkeling van een simulatiespel dat de nuances van bijvoorbeeld een innovatietraject en het samenspel van de betrokken afdelingen, leveranciers en andere partijen goed weergeeft, geen goedkope aangelegenheid. Er zijn daarnaast nog relatief weinig aanbieders op de markt die dit soort simulaties goed kunnen produceren en begeleiden. Voorsprong op concurrentie Maar tegenover de soms aanzienlijke investeringen staan ook aanzienlijke opbrengsten. Vastlopende veranderprocessen kunnen bedrijven veel schade berokkenen. Met een simulatie zijn de knelpunten eerder aan te wijzen en uit de weg te ruimen. Als innovaties sneller worden doorgevoerd, ben je vóór je concurrent op de markt. Bij een Deens internetbedrijf begeleidt Gudiksen met een spelsimulatie een cultuurverandertraject. Zonder simulatie waren veel trainingen nodig geweest om dezelfde verandering te bereiken. Spelelementen als onderdeel van werkomgeving De toepassing die Ed Peelen het meest tegenkomt is in klantcontactcenters. Peelen is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en medeoprichter van ICSB Marketing en Strategie. De medewerkers in een contactcentrum moeten vaak nieuwe stof leren, zoals de details van nieuwe producten. Peelen: ‘Games lenen zich uitstekend om mensen snel dingen te leren.’ De werknemers worden uitgedaagd om steeds een niveau hoger in de game te gaan. Met onmiddellijke feedback worden ze door het leerproces geleid. Steeds vaker maken spelelementen zoals uitdagingen en scores een onderdeel van onze werkomgeving uit, aldus Peelen. ‘Het is opmerkelijk hoe gevoelig we voor dit soort elementen zijn. Denk alleen al aan de stappenteller of likes op social media.’ Onze werkomgeving wordt erop aangepast: kantoren krijgen een ‘user centric design’ waarin het werk wordt ondersteund met feedback op de geleverde prestaties, inclusief game-elementen. Chocolate covered broccoli Toch zit er volgens Thomas Benedict ook een gevaar aan de neiging, die terrein lijkt te winnen, om allerlei bedrijfsprocessen met game-elementen ‘op te leuken’. Benedict: ‘Wij noemen dat chocolate covered broccoli.’ De processen worden misschien leuker maar niet meteen beter, en de spelletjeselementen leveren er geen nieuwe inzichten in op. Benedict: ‘Het leidt bovendien de aandacht van de werkelijke waarde van de business games af.’ Leren leuk maken is maar een klein onderdeel van waar het bij de spelsimulaties om gaat. Als ze goed worden gebruikt, zijn ze volgens Benedict zowel een spiegel als een venster. ‘Als je mensen in een game in een situatie neerzet die sterk op hun realiteit lijkt, laten ze het gedrag zien dat ze normaal ook zouden laten zien. Maar nu zien ze ook de gevolgen van hun gedrag voor het werk van hun collega’s. Dat geeft allerlei nieuwe inzichten.’ Door variabelen zoals marktfluctuaties of de opkomst van agressieve concurrenten te simuleren, wordt duidelijk hoe de organisatie het beste kan reageren. Daarmee zijn de games bij uitstek een middel om strategieën te verkennen. Maar bijvoorbeeld ook om te testen hoe managementmethodes zoals lean, six sigma of total quality management het beste in de organisatie kunnen ‘landen’. Organisaties zijn complexe systemen, zegt Benedict. Waar de processen vastlopen, is vaak moeilijk te achterhalen. Vastlopende processen zijn frustrerend. Benedict: ‘Ze creëren ballast en halen de flow en fun uit de organisatie.’ Een op maat gemaakte simulatie is een precisie-instrument dat de deelnemers inzicht in de dynamiek van de organisatievraagstukken geeft. Benedict: ‘Daarmee worden unieke resultaten geboekt.’ Opener communiceren Veel voordelen van spelsimulaties liggen op het gebied van de communicatie, zegt Sune Gudiksen. ‘Met een game creëer je een gemeenschappelijk taal waarmee de details van een project of verandering bespreekbaar worden gemaakt.’ De traditionele grenzen tussen de afdelingsdivisies worden overbrugd doordat in de simulatie wordt samengewerkt. En doordat hiërarchische verhoudingen tijdens de game opzij kunnen worden gezet, kan er opener worden gecommuniceerd. Gudiksen: ‘Business games vergroten het onderling vertrouwen in de organisatie. En om veranderprocessen te laten slagen is vertrouwen een essentiële factor.’

Leiderschap

Waarom simulaties binnenkort ook in jouw bedrijf opduiken

innovatie leiderschap

Dat we midden in een enorme digitaliseringsgolf zitten, waarin binnen enkele decennia mensen, apparaten en bedrijfsprocessen massaal online worden aangesloten, weten we allemaal. Ook weten we dat de globalisering van de wereldeconomie in snel tempo om zich heen grijpt. Maar in de dagelijkse drukte van het werk dat vandaag af moet, laten we de gevolgen van die trends soms onvoldoende tot ons doordringen. We zijn ons bewust dat we ons moeten voorbereiden. Maar het komt er vandaag even niet van. Als we vijf grote trends nader bekijken, kunnen we beter inschatten om welke voorbereiding wordt gevraagd. #1 Big data en kunstmatige intelligentie Het is vrijwel ondoenlijk om het complete veld van big data, kunstmatige intelligentie, machine learning en het internet-of-things op één hoop te gooien. Toch is het goed om deze vormen van digitalisering in samenhang te zien, omdat ze elkaar versterken. In het kort komt het erop neer dat we met steeds slimmere apparaten die steeds beter met ons en met elkaar communiceren, steeds meer kennis en inzicht hebben en beter in staat zijn op onze omgeving te anticiperen. Er is vrijwel geen sector te bedenken die hier de komende jaren geen gevolgen van zal ondervinden. In een invloedrijk rapport zette McKinsey de 12 belangrijkste disruptieve technieken op een rij, waaronder robots, de autonome auto en de verdere mondiale toename van het mobiele internet. Nu robots in sneltreinvaart goedkoper worden, kunnen ze de menselijke arbeid in sectoren als de maakindustrie, onderhoud en schoonmaak vervangen. Maar volgens McKinsey kunnen slimme systemen ook het werk van 140 miljoen kenniswerkers overnemen, wat organisaties wereldwijd in 2025 zo’n 5 biljoen euro kan opleveren. Chips en sensoren in machines en gebouwen zorgen dat het management en onderhoud van productieprocessen, installaties, bruggen en transportketens grotendeels kan worden geautomatiseerd. #2 Blockchain Blockchain is een techniek om digitale informatie zo vast te leggen, dat ze niet meer kan worden veranderd. De bekendste toepassing ervan zijn de crypto-betaalmiddelen zoals de bitcoin. Een aantal praktische problemen zoals de grote hoeveelheid benodigde energie om informatie op deze manier te gebruiken, staat de grootschalige doorbraak voorlopig in de weg. Maar aan de oplossing hiervan wordt gewerkt. Welke impact blockchain op de economie kan hebben, wordt duidelijk als we ons realiseren hoeveel bedrijven hun businessmodel rond vertrouwen hebben opgebouwd. De vertrouwensbasis is een belangrijk deel van de toegevoegde waarde van de financiële industrie en veel juridische toepassingsgebieden. We gaan naar een wereld toe waarin ‘trusted third parties’ zoals banken, notariskantoren en handelsintermediairs een minder prominente rol spelen. Hun rol kan worden overgenomen door de getallen van blockchain, die niet kunnen worden gecompromitteerd. Ook op het gebied van persoonscontrole en digitaal eigendom kan blockchain veel invloed hebben. Denk aan de mondiale beveiligingssector en de mediaindustrie. #3 De opmars van Azië De afgelopen decennia groeide de economie van sommige Aziatische landen waaronder China en India met 6 tot 7 procent per jaar. Ook voor de komende jaren wordt een forse groei verwacht. In relatief korte tijd zijn deze landen in zelfbewuste economische grootmachten veranderd. De onderlinge handel tussen Aziatische landen groeide overigens vele malen sneller dan de handel met tradionele handelspartners zoals Europa en de VS. Ook op technologisch gebied maakt Azië een inhaalslag: het aantal toegekende patenten in China groeit met dubbele cijfers, en gemeten naar het aantal wetenschappelijke publicaties staan China en India inmiddels op respectievelijk de 2e en 5e positie op de wereldranglijst. De toenemende concurrentie in vrijwel alle bedrijfstakken die we de afgelopen jaren hebben gezien, zal als gevolg van de opkomst van de Aziatische grootmachten alleen maar sterker worden. Met infrastructuurprojecten zoals de Nieuwe Zijderoute richting Europa wil China een bepalende rol gaan spelen op het Euraziatische continent. Westerse bedrijven die de groei van hun Aziatische tegenspelers willen bijbenen hebben weinig keuze: ze moeten de Aziatische markt op. #4 De komst van megasteden Megasteden zijn stedelijke agglomeraties met meer dan 10 miljoen inwoners. Op dit moment zijn er in de wereld enkele tientallen van dit soort enorme steden, waaronder Tokyo, Shanghai, Jakarta, Beijing, New York, Mexico City en Mumbai. De mondiale urbanisatiesnelheid is momenteel veel groter dan bijvoorbeeld tijdens de industriële revolutie. Sommige instanties voorspellen dat over enkele tientallen jaren de helft van de wereldbevolking in megasteden leeft. Megasteden bieden megaproblemen en megakansen. Sociale onrust, hygiëne en de klimaatvoetafdruk zijn enorme uitdagingen. Steden vertegenwoordigen op dit moment slechts 2 procent van het aardoppervlak, maar gebruiken 75 procent van de natuurlijke hulpbronnen. Tegelijk bieden megasteden grote kansen voor sectoren zoals bouw, infrastructuur en energie. De investeringen in infrastructuur om te zorgen dat de megasteden niet vastlopen worden voor de komende 20 jaar op 30 biljoen euro geschat. #5 De nieuwe organisatie Naast nieuwe technieken en demografische veranderingen, verandert ook de manier waarop we in organisaties samenwerken. De flexibilisering van de arbeid die we om ons heen zien, is daarvan slechts een van de uitingsvormen. De organisatie die we kennen als een rechtsvorm en gebouw waar werknemers een vast onderdeel van uitmaken en plaats in innemen, zal langzaam verdwijnen. Rond processen en projecten komen ecosystemen van teams en medewerkers tot stand, soms met een tijdelijk karakter, waarmee werknemers ad hoc verbindingen kunnen aangaan. In de toekomst concurreren niet bedrijven maar ecosystemen met elkaar. In staat zijn om ecosystemen neer te zetten en tot grote prestaties te stimuleren, wordt een belangrijke eigenschap voor managers. Veerkracht De bovenstaande trends hebben een ding gemeen: het zijn ‘wicked problems’, vraagstukken met zo veel variabelen dat het ondoenlijk is om te weten welke kant het precies opgaat, en wanneer. Maar achterover leunen en afwachten wat er gebeurt, is geen optie. Organisaties moeten leren met onzekerheid om te gaan. Flexibiliteit en veerkracht moeten in de organisatie worden ingebouwd. Probleemoplossend vermogen Waar leiders op kunnen sturen is probleemoplossend vermogen. Zowel individuen, teams als de hele organisatie moeten over probleemoplossende competenties, vaardigheden en routines beschikken. Door een lerende cultuur te bevorderen, kunnen dergelijke vaardigheden worden verbeterd. Een lerende cultuur is open, eerlijk over fouten en tekortkomingen, en toekomstgericht. Met het doornemen van scenario’s en door traingen te doen, kan de weerbaarheid van de medewerkers en teams worden vergroot. Als je jezelf vaker uit netelige situaties hebt weten te redden, vindt dat een plaats in het collectief geheugen van de organisatie en groeit het zelfvertrouwen. Niemand weet hoe de wereld er over 10 jaar uitziet, maar een organisatie met veel probleemoplossend vermogen heeft de beste overlevingskans. Prof.dr. Toni Sfirtsis is associate professor strategic innovation & future leadership aan TIAS School for Business and Society.

Business

Deze trends gaan jouw businessmodel omver kegelen

innovatie technologie trends

Business Quotes Je kunt beter niets doen, dan druk zijn met niets

TomorrowLab

Open innovatie

Innoveren? Met deze mix lukt het iedereen

innovatie strategische oefening toekomstvisie

ABB

Open innovatie

Waarom ABB de rol van locomotief graag op zich neemt

ABB innovatie partnerships

Pieter Daelman - Bedenk

Leiderschap

Zo maak je je medewerkers creatiever en innovatiever

Creativiteit innovatie leiderschap

The Argonauts - joost - xavier

Business

Blijf relevant met cross-innovatie en design thinking

design thinking innovatie purpose

Carmina Coenen

Business

Waarom ‘loongelijkheid’ wel belangrijk is voor je business

innovatie loonkloof talentontwikkeling

Ontvang wekelijks de business uit het nieuws

Ontvang de business uit het nieuws >