Zo pakken we krapte aan op de arbeidsmarkt na corona

We zijn tegen wil en dank experts geworden in afstand houden. Maar ook de arbeidsmarkt gelden afstandsprincipes, stelt Leroy vast. ‘Het is de werkzoekende die een afstand heeft tot de arbeidsmarkt en bijgevolg moet hij of zij die dichten.’ Maar je kan een afstand langs twee kanten inkorten. Als werkgever kan je dat volgens Leroy doen door vacatures bijvoorbeeld toegankelijker te maken, overbodige functievereisten te schrappen, te opteren voor diversiteit en een inclusief personeelsbeleid, open hiring methodes toe te passen etc.

Zo’n aanpak wordt noodzakelijk, want op korte termijn zullen specifieke tekorten opduiken op de arbeidsmarkt. Dat wordt nu al duidelijk in bijvoorbeeld de gezondheids- en welzijnssectoren. Maar ook op lange termijn dreigen generieke tekorten in diverse sectoren. Daarom moeten we streven naar een 360°-activering, meent Leroy. Niet alleen kort- en langdurig werkzoekenden moeten een weg vinden naar de arbeidsmarkt. Ook pas afgestudeerden en uitkeringsgerechtigden moeten meer geactiveerd worden.

In- en andersactieven activeren

‘We moeten vaststellen dat de inactieve populatie op beroepsactieve leeftijd bij ons in comparatief perspectief vrij groot is. Zo ligt de inactiviteitsgraad van laaggeschoolde vrouwen met een migratieachtergrond op liefst 57 procent.’ De huidige crisis brengt volgens Leroy meer ruimte voor het activeren van anders- en inactieven.

We moeten daarbij extra aandacht besteden aan de jongeren die voortijdig of ongekwalificeerd de school verlaten vindt Leroy. ‘Deze groep neemt de laatste jaren weer in omvang toe. De laatste tien jaar is er nauwelijks verbetering opgetekend.’ En het spreekt voor zich dat het sluiten van scholen tijdens de crisis het risico voor jongeren nog heeft vergroot. Ze verlaten de school steeds vaker zonder diploma en ze vinden – vaak ook met diploma – moeilijker werk.

‘De voorbije en nog te verwachten crises zijn kenmerkend voor de VUCA-wereld waarin we leven’

Competentieportfolio ontwikkelen

De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in Vlaanderen verliep jarenlang nochtans vrij vlot. De restwerkloosheid bij schoolverlaters verminderde jaar na jaar, geholpen door de economische groei en de war for talent. Maar de vooruitgang die we maakten, is volledig weggesmolten, stelt Leroy vast. Mensen en bedrijven moeten volgens hem afstappen van het idee dat leren en werken een lineair proces is. Het is geen eenmalige transitie, maar een continue opeenvolging van periodes waarin we werken en leren afwisselen of combineren.

Organisaties moeten continu inspanningen leveren zodat werknemers hun talenten kunnen blijven ontwikkelen. ‘Daarom is het ook van belang om de learining outcomes van infomeel leren te ‘(h)erkennen en op te nemen in de competentieportfolio’, schrijft Leroy. ‘Werkgevers kunnen deze verworven competenties ook valideren omdat ze van belang kunnen zijn bij interne of externe transities van de betrokken medewerkers.’

Een moeilijkheid hier is dat de overgrote meerderheid van de werkende Vlamingen niet echt tuk zijn op levenslang leren, zoals bleek uit een OESO-enquête. ‘Daarom moeten we momenten van werkloosheid en inactiviteit veel meer koppelen aan leren en opleiden’, meent Leroy. De huidige crisis kan een uitgelezen kans zijn om mensen bij te scholen of om te scholen, maar in België lijken we die kans nauwelijks te benutten.

Duurzame meerwaardeneconomie

In bredere context, die de arbeidsmarkt als het ware overstijgt, pleit Leroy voor een duurzame meerwaardeneconomie. ‘De voorbije en nog te verwachten crises zijn kenmerkend voor de VUCA-wereld waarin we leven. Ze veroorzaken onzekerheden. Daarom is het van belang dat we die onzekerheden beantwoorden met een duurzaamheidsaanpak op alle niveaus’, schrijft hij. Het is daarbij essentieel dat ‘duurzaamheid aanwezig is in alle aspecten van de bedrijfsvoering; processen naar, in, van, uit en rond de arbeidsbeisorganisatie moeten worden gekenmerkt door hun duurzaamheidsgehalte.’

Meerwaardeneconomie definieert Leroy als volgt: ‘Het gaat over bedrijven en organisaties die vertrekken van hun businessstrategie maar deze strategische en operationeel verbinden met alle relevante duurzaamheidsdoelstellingen. Maar ik maak me geen illusies dat de omvorming van ons huidig economisch bestel naar een echte meerwaardeneconomie voor morgen zal zijn. Daarvoor hebben we, vrees ik, een klimaatcrisis nodig die ons allen zal doen beseffen dat we ook de economische paradigma’s moeten herbekijken.’

Een vaccin voor de arbeidsmarkt. Werken na corona van Fons Leroy verscheen recent bij uitgeverij Die Keure.