‘Verandering moet verankerd zijn in de bedrijfscultuur’

Drie recente evoluties hebben een grote impact op de zorgsector en meer specifiek op hoe thuisverpleging – de kernactiviteit van het Wit-Gele Kruis – in de toekomst vorm moet krijgen. Ten eerste is er de krapte op de arbeidsmarkt. ‘We zijn een organisatie van meer dan 7.000 werknemers en we zoeken altijd verpleegkundigen. Er zijn continu honderden openstaande vacatures’, zegt Piet Vanthemsche, voorzitter van het Wit-Gele Kruis.

Ten tweede is er de tendens om het ziekenhuisverblijf in te korten en sneller over te gaan tot thuiszorg die langer gaat duren. Ouderen blijven ook langer in hun eigen woning wonen. ‘Daardoor is er een grote nood aan flexibiliteit’, aldus Vanthemsche. ‘We hebben elke dag een piek ’s ochtends en ’s avonds omdat de mensen op die momenten verzorgd willen worden.’ Tot slot moeten we allemaal langer gaan werken. ‘Verpleegkundigen hebben een fysiek zware job. De vraag stelt zich hoe je dat op latere leeftijd blijft volhouden.’

Participatief proces

Met die drie kwesties klopte het Wit-Gele Kruis bij TomorrowLab aan en vroeg hen oplossingen te zoeken in een participatief proces dat een breed draagvlak creëert. TomorrowLab werd de facilitator van het denkproces. ‘Wij kijken te veel vanuit onze organisatie naar dergelijke uitdagingen. TomorrowLab daarentegen benadert het probleem van buitenaf en hielp ons uit onze klassieke kaders te treden’, zegt Vanthemsche.

TomorrowLab begon met het samenstellen van een stuurgroep en daarna volgden intakegesprekken. TomorrowLab sprak met de Raad van Bestuur van het Wit-Gele Kruis, het directiecomité, de provinciale vzw’s, de vakbonden, verpleegkundigen… om een goed beeld te scheppen van hoe het Wit-Gele Kruis werkt en wat de uitdagingen zijn waarmee het heeft af te rekenen.

Na thematische workshops volgde een strategische rondetafel waarvoor TomorrowLab ook mensen uit andere sectoren uitnodigde: experten in zorg, HR, digitalisering, technologie… ‘Het hele traject duurde vier maanden en we hebben we toegewerkt naar een ‘projectdag’, waarbij 150 mensen van het Wit-Gele Kruis betrokken waren. We nodigden hen uit om na te denken over de toekomst, over uitdagingen en hoe daarmee om te gaan als organisatie, over hoe ze werk kunnen maken van werkbaar en wendbaar werk…’ licht Rudi Bogaert, COO van TomorrowLab, toe.

’90 procent van de aanwezigen was heel enthousiast over die dag’, getuigt Vanthemsche. ‘Het zorgde voor meer samenhorigheid tussen mensen die – op wekelijkse teamvergaderingen na – altijd alleen werken. Maar ook de workshops waar medewerkers van verschillende niveaus en regio’s ervaringen uitwisselden, werden enorm gesmaakt. Het hielp ons een identiteit uit te bouwen, die we nu levend moeten houden.’

Streven naar werkbaar werk

Het Wit-Gele Kruis maakt na deze oefening werk van werkbaar en wendbaar werk. Eén aspect daarvan is taakuitzuivering. ‘We willen onze verpleegkundigen ontlasten van de taken die eigenlijk niets met hun beroep te maken hebben’, licht Vanthemsche toe. ‘Verpleegkundigen hoeven bijvoorbeeld niet aan gezinszorg te doen, daar zijn andere organisaties voor. We moeten bepaalde patiënten ook zelfzorgzaam maken. Diabetespatiënten kunnen we perfect leren om zichzelf een dagelijkse injectie te geven.’

Daarnaast moet technische ondersteuning de zorg verbeteren én medewerkers ontzorgen. ‘Elke verpleegkundige of zorgkundige heeft nu een tablet mee. Elektronische patiëntendossiers moeten de uitwisseling tussen verschillende zorgactoren gemakkelijker maken. Met track & trace zouden we onze patiënten ook automatisch een bericht kunnen sturen wanneer onze verpleegkundige naar hen onderweg is. Patiënten waarderen enorm dat ze geïnformeerd worden over wat voor hen staat te gebeuren.’

‘Onze mensen moeten de mogelijkheid krijgen om hun carrière aan te passen aan de levensfase waarin ze zich bevinden. Velen van hen werken deeltijds, maar jonge mensen zonder kinderen willen vaak wat meer werken om meer te verdienen. Mensen op het einde van hun loopbaan nemen dan weer liever wat gas terug. We voorzien nu ook schoolbelcontracten: mensen met schoolgaande kinderen kunnen werken van 9 uur tot 15 uur zodat ze zonder stress hun kinderen naar school kunnen brengen en afhalen.’

Het Wit-Gele Kruis gaat ook actief op zoek naar samenwerkingsverbanden met andere organisaties en zorgaanbieders in de eerstelijnszorg om de zorg zo goed mogelijk te spreiden over de hele dag. Op die manier probeert het de ochtend- en avondpiek voor de zorgverstrekkers te verlichten. ‘In samenwerking met onze werknemers en de vakbonden gaan we de plannen vertalen in concrete voorstellen en in beleid’, aldus Vanthemsche. ‘We geven onszelf daar vier jaar de tijd voor. In die periode zal de wereld ook veranderen en daarom moet verandering een permanent proces zijn, dat in onze bedrijfscultuur moet verankerd zijn.’

Volgens Vanthemsche is het belangrijk dat er in een organisatie voldoende ruimte is voor strategische denkoefeningen zoals het Wit-Gele Kruis die met TomorrowLab deed. ’95 procent van wat het management doet heeft met het operationele te maken. Amper vijf procent met strategie, terwijl net strategie bepalend is voor het slagen of mislukken van een organisatie’, zegt hij.

‘Ik heb al op veel plekken gewerkt en kennissen zeggen me vaak dat ik overal waar ik kom de governance wil veranderen. Maar ik vind dat logisch, ik ben geen specialist in de zorg, maar ik zie het als bestuurder van deze organisatie wel als mijn taak om een high horizon scanning te doen en ruimte voor strategische veranderingen te scheppen, zodat het Wit-Gele Kruis klaar is voor de toekomst.’