Tessa West was twintig jaar geleden zelf het slachtoffer van een toxische collega. Om haar te ontlopen, begon ze zelfs extra vroeg bij het warenhuis waar ze werkte. Ze miste heel wat slaap daardoor, maar ze had in ieder geval zes stressvrije uren.
Vandaag is West professor psychologie aan New York University. Ze heeft duizenden mensen begeleid bij het aanpakken van smeerlapjes op het werk, van nieuwe medewerkers tot C-level. Ze schreef er recent ook een boek over: Jerks at Work.
Ze gaat hierin in op wat deze toxische collega’s drijft, waar ze zich thuis voelen, hoe je ze kan herkennen en vooral hoe je ze kan aanpakken. We stellen vier van de door West beschreven hufters aan je voor. Zijn ze herkenbaar? Doe er dan wat aan, als collega én als manager.
Dit smeerlapje heeft slechts één doel voor ogen: zo snel mogelijk de top bereiken en dit ten koste van alles en iedereen. Wie niet boven hem of haar staat, wordt beschouwd als een concurrent die uitgeschakeld moet worden. Ze observeren net zo lang totdat ze weten wie ze kunnen saboteren en wie niet. Voor het management zijn ze echter uiterst charmant, hulpvaardig en liefst onmisbaar.
De uitdaging is om zo snel mogelijk die CEO te worden
Waar voelen ze zich prettig?
Bij de traditionele hiërarchische structuren, de jungles waar veel competitie is en waar CEO’s 500 keer meer verdienen dan hun werknemers. De uitdaging voor dit smeerlapje is namelijk om die CEO te worden.
Hoe herken je ze?
Hoe pak je ze aan?
Let goed op de eerste signalen van hun zakkige gedrag, zodat je kan voorkomen dat ze te veel macht vergaren. Vind medestanders onder je collega’s die een goed netwerk hebben in het bedrijf. Samen kan je bepalen hoe wijdverspreid het probleem met deze toxische collega al is. Probeer andere slachtoffers te vinden van deze m/v.
Verzamel gedetailleerd bewijs via je netwerk en neem je tijd hiervoor. Managers grijpen minder snel in wanneer ze denken dat het gewoon een conflict is tussen twee mensen. Maar wanneer een duidelijk patroon zichtbaar is, schieten ze wel in actie.
Een van de meest voorkomende conflicten op het werk: een collega die er met jouw idee vandoor gaat en daarvoor de eer opstrijkt. Het overkomt iedereen, dus veel meer uitleg is bij dit type smeerlap niet nodig.
Koppel de eer niet aan ideeën, maar aan het werk dat is uitgevoerd
Waar voelen ze zich prettig?
Deze m/v’s zijn echte opportunisten. Ze voelen zich thuis in teams waar niemand bijhoudt wie wat bijdraagt. Ook zijn ze graag bij meetings met groepen, bedrijfslunches en andere informele momenten. Zo horen ze namelijk nog eens wat.
Hoe herken je ze?
Hoe pak je ze aan?
Zorg dat je gerespecteerd wordt door je collega’s en je manager, zodat deze smeerlapjes jouw idee niet durven stelen. Maak je netwerk breder, vooral met mensen die veel kennis hebben als insider. Je zit goed wanneer je collega’s naar je toe komen voor advies, om dingen gedaan te krijgen of om vooruit te komen.
Zorg dat duidelijk is wat iedereen aan ideeën heeft bijgedragen, schrijf dat telkens op na een meeting. Koppel de eer niet aan de ideeën, maar aan de hoeveelheid werk die is uitgevoerd.
Deze smeerlapjes zijn ervaren collega’s die zich gedragen alsof ze de baas zijn. Ze willen belangrijk zijn, gehoord worden, in de spotlights staan. Ze hebben in het verleden vaak een managementrol gehad en kunnen die niet loslaten. Ze verbergen ook niet dat ze het heft in handen willen nemen. Alle middelen zijn goed, zelfs het bedreigen van hun manager.
Bulldozers functioneren goed in teams die niet zonder hun expertise kunnen
Waar voelen ze zich prettig?
Bulldozers functioneren goed in teams of bedrijven die niet zonder hun expertise kunnen. Deze m/v’s kennen als enige alle wachtwoorden, ze kunnen als enige programmeren of werken met de verouderde of de nieuwe software. Het team is dus afhankelijk van deze toxische collega en datzelfde geldt voor de ‘echte’ manager.
Hoe herken je ze?
Hoe pak je ze aan?
Choose your battles, want deze smeerlapjes vechten terug. Neem zelf als eerste het woord in een vergadering, maar hou het dan kort en bondig. Laat je niet onderbreken. Hou met een timer bij hoe lang mensen maximaal aan het woord mogen zijn. Geef hem of haar geen paswoorden, toegang tot agenda’s, het cms van de website, beveiligde documenten en dergelijke.
Laat rollen en functies roteren, zodat meer mensen de nodige kennis opdoen en je niet afhankelijk wordt. Stel duidelijke procedures en richtlijnen in over hoe beslissingen worden genomen.
Hoe meer mensen in een team, hoe minder hard er individueel wordt gewerkt. Dat is gewoon een feit. Grote kans dat dit smeerlapje zich in grotere, succesvolle teams bevindt. Zo’n meelifter is een sympathieke m/v die het belangrijke werk doet waar eigenlijk geen werk aan is. Denk aan het geven van (andermans) presentaties of het aankondigen van de sprekers op een conferentie.
Ze presenteren ideeën die vooral anderen kunnen uitvoeren
Waar voelen ze zich prettig?
Je vindt deze toxische collega’s in teams waar het moeilijk is om individuele bijdragen te definiëren. Ze zijn ook dol op sterke teams waar ze hard werken voor elkaar, dan weten ze zeker dat de anderen hun niet uitgevoerde taken zullen compenseren. En ze zijn aanwezig in bedrijven waar bonussen aan teams worden uitgekeerd.
Hoe herken je ze?
Hoe pak je ze aan?
Zeg nee op elk voorstel dat ze doen en dat meer werk voor jou of je collega’s betekent. Maak aan het begin van elk project een lijst met taken voor elk teamlid, zodat zichtbaar wordt wie wat moet doen. Laat de teamleden regelmatig verslag uitbrengen over waar ze staan en welke problemen ze tegenkomen.
Beloon niet het resultaat van het team, maar het individuele werk. Breng wat meer competitie in de groep met ranglijsten, want zelf toxische collega’s willen niet telkens onderaan eindigen.