Niet alleen vrouwen, ook aardige mannen verdienen minder

Dat vrouwen vaak te maken krijgen met onbewuste vooroordelen wisten we al. Maar ook mannen hebben er last van, blijkt onder meer uit onderzoeken aan Harvard University en aan de Universiteit van South Carolina. Het maakt daarbij verschil uit welk land je komt. En of je arts of bijvoorbeeld boorplatform-medewerker bent. Maar over de hele linie geldt dat mannen die eigenschappen vertonen die als ‘vrouwelijk’ te boek staan door mannelijke collega’s en managers gewantrouwd en overgeslagen worden.

Nu de coronapandemie voortduurt, kun je je afvragen wat dat betekent voor iemands carrièrekansen. Veel mensen werken thuis. Kantoorpolitiek wordt in de meeste gevallen noodgedwongen vanachter een computerscherm bedreven. Vast staat dat – zeker in Amerika – duizenden vrouwen met hun baan zijn gestopt.

Ze konden hun job niet langer met hun zorgtaken voor ouders of kinderen combineren. Of dat ook geldt voor mannen die empatisch zijn, en die dus ook meer zorgtaken op zich hebben genomen, weten we niet. Wat we wel weten is dat mannen die duidelijk voor zichzelf en dus voor job baan kiezen, daarvoor worden beloond.

Deze mannen voldoen aan het beeld dat we wereldwijd onbewust van hen verwachten. ‘Ze moeten zelfbewust, assertief en competitief zijn’, zegt Janine Bosak, hoogleraar werk- en organisatiepsychologie aan de Universiteit van Dublin in een interview met de BBC.

‘We verwachten van hen dat ze hun doelen halen en hun meesterschap vertonen. Bij vrouwen kijken we vooral naar hun sympathieke en zorgzame kant. Als die vrouwen leiding gaan geven, dient zich meteen een dilemma aan. Willen ze deskundig of aardig overkomen? Kiezen ze voor het eerste, dan vinden we dat onbewust onaantrekkelijk en onvrouwelijk.’

Het loont om je beter voor te doen

Mannen die ervoor kiezen om te laten zien wat ze allemaal kunnen, vinden we niet meteen minder aardig. Sterker nog, als ze zich niet een beetje groter voordoen dan ze zich wellicht voelen, vinden we dat verdacht. Mannen die heel aardig en meelevend zijn naar collega’s toe, lopen het risico daarvoor te worden bestraft. We twijfelen al snel over hun daadkracht. Dat kan hen reprimandes opleveren, het kan ze een promotie kosten, in het ergste geval betekent het zelfs ontslag.

Hoe diep de vooroordelen over mannelijk gedrag geworteld zijn, toonde professor Bosak aan door haar onderzoek onder HR-managers in Ierland. Ze liet deze managers fictieve sollicitatiebrieven lezen. Ook kregen ze nep-citaten uit een praktijktest van de niet-bestaande kandidaten te zien.

In een deel van de quotes sprak de sollicitant zich bezorgd uit over anderen op het werk (other-advocating). In de rest gebeurde juist het tegenovergestelde. Daarin kwam de kandidaat vooral op voor zichzelf (self-advocating). Wat bleek: zowel mannen als vrouwen gaven de kandidaten die egoïstischer waren een hogere waardering. Ze vonden die persoon geschikter voor de functie.

Het kost mannen ook veel energie

Amerikaans onderzoek toont aan dat mannen die aardig zijn minder verdienen. Vooral in de eerste jaren van hun carrière worden ze slechter betaald. Dat kan een man over zijn hele werkzame leven 270 duizend dollar schelen vergeleken met een collega die wel aan het plaatje van de ruwe bolster met blanke pit voldoet.

Dat voldoen aan dat plaatje heeft nog een andere prijs. Het kost mannen – zeker als ze eigenlijk helemaal niet zo stoer zijn – buitengewoon veel energie. Misschien nog wel meer dan het vrouwen kost om aan het verwachtingspatroon voor hun sekse te voldoen.

Mannen maken er op de werkvloer onbewust een soort wedstrijdje van. Wie de meeste risico’s neemt, wie de langste dagen maakt en wie het meeste zelfvertrouwen uitstraalt is ‘the boss’. Mannen die flexibel willen werken, die zichzelf feminist noemen of die praten over zorgtaken krijgen in die cultuur al snel het predikaat soft.

Manager moet het voorbeeld geven

Sommige onderzoekers hopen dat de arbeidsmarkt door de wereldwijde corona-uitbraak verandert. Dat de onbewuste vooroordelen die we hebben kunnen verdwijnen, omdat leidinggevenden simpelweg gedwongen worden zich van hun zachte kant te laten zien. Anders gaat het ze niet lukken om de organisatie bij elkaar te houden. Dan hangt straks alles als los zand aan elkaar. Ook kunnen ze werknemers die het maandenlange thuiszitten niet meer trekken niet negeren. Dat vraagt om een luisterend oor en een minder (ver)oordelende houding.

‘Het is nu de tijd voor leiders om het voorbeeld te geven’, zegt Chris Parke van Talking Talent, een internationaal opererend coaching- en consultantbureau. ‘Laat zien dat je ook kinderen hebt en hoe je dat regelt. Stimuleer het dat ook anderen daar open over zijn. Maak aan iedereen duidelijk dat ze hierover kunnen praten. Zonder dat dat op wat voor manier dan ook wordt afgestraft.’

Anderen voegen daaraan toe, dat dit nog maar het begin is. Bedrijven moeten ook hun rekruteringsprocedures aanpassen. Ze moeten werken met formulieren met dezelfde vragen voor mannen en vrouwen. Ook moeten ze erop toezien dat er in diverse sollicitatierondes met beide seksen wordt gepraat. Dat vermindert de kans dat vooral hanige witte mannen met een job aan de haal gaan. Moeten ze aardige mannen gaan bevoordelen? ‘Nee, laat ze eerst maar eens ophouden met het verdedigen en belonen van al die andere venten.’