Een symbolisch gebaar doet wonderen voor de motivatie

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat financiële prikkels de motivatie en de prestaties van de medewerkers verhogen. Maar geld is niet alles. Bovendien is het voor bedrijven en organisaties die het zelf financieel al zwaar hebben niet altijd mogelijk om hun werknemers te belonen met geldmiddelen.

Het goede nieuws is dat dit ook niet nodig is. Uit studies is gebleken dat mensen niet uitsluitend gemotiveerd raken door financiële beloningen. Zo is het bijvoorbeeld heel belangrijk dat medewerkers zich gewaardeerd voelen. Zij worden daardoor productiever en gaan minder snel op zoek naar een andere job.

De kracht van het symbolische gebaar

Natuurlijk kan er een gevoel van waardering ontstaan als iemand een bepaald geldbedrag ontvangt. Een eenvoudig complimentje of bedankje blijkt echter ook goed te werken. Of wat dacht je van een digitaal schouderklopje?

En dan is er nog de kracht van een symbolisch gebaar. Een bedankbriefje of een speciaal certificaat bijvoorbeeld. Een Duitse studie liet ziet dat een symbolisch gebaar de prestaties van een groep studenten met 12 procent verhoogde. Ook organisatiepsycholoog Adam Grant deed onderzoek naar dit verschijnsel. Hij ontdekte dat fondsenwervers van universiteiten die een onverwachte symbolische beloning kregen effectiever waren dan een groep die niet dezelfde prijs ontving.

Lees ook: Dit is de basis van een positieve organisatiecultuur

Wil jij binnen jouw bedrijf ook eens proberen je medewerkers te waarderen en te motiveren met een symbolisch gebaar? Hou dan altijd rekening met de volgende factoren.

Van wie komt het symbolische gebaar?

Denk goed na over wie de waardering of erkenning geeft. Let hierbij vooral op bestaande communicatiepatronen. Als er op dit moment niet veel interactie is tussen werknemers en een bepaalde leidinggevende, dan moet hij of zij degene degene zijn die het symbolische gebaar maakt. Uit verschillende studies is gebleken dat positieve feedback die afkomstig is van de belangrijkste mensen binnen een organisatie essentieel is voor de motivatie van de werknemers. Vooral als de interactie beperkt is vanwege werken op afstand.

Wanneer wordt het symbolische gebaar gemaakt?

Ook de timing van het gebaar is belangrijk. Denk daarom na over wanneer het de grootste impact heeft. Door de coronapandemie ervaren veel werknemers hun dagen als stressvoller en minder voorspelbaar. Voor hen zou dagelijkse erkenning van hun inzet erg effectief kunnen zijn. In andere situaties kan deze vorm van dagelijkse feedback juist geforceerd overkomen.

Onderzoek suggereert dat symbolische gebaren veel effect hebben op specifieke oriëntatiepunten in de tijd. Een bedankbriefje dat aan het begin van een nieuw kwartaal wordt verzonden bijvoorbeeld. Of een certificaat aan het einde van een groot project. Dit zijn vaak momenten waarop werknemers wel een beetje extra motivatie kunnen gebruiken.

Geef de symbolische beloning in de openbaarheid

Hoewel het in sommige situaties verstandiger is om feedback achter gesloten deuren te geven, kan publieke erkenning juist een middel zijn om het hele team te motiveren. Denk bijvoorbeeld aan het uitreiken van certificaten of oorkondes tijdens een teamvergadering. Dit kan uiteraard ook digitaal.

Door het in het openbaar te doen, heeft het grotere impact op de ontvanger. Daarnaast verhoogt het de motivatie van de andere medewerkers, ook als zijzelf op dat moment niets ontvangen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat zij gestimuleerd worden om hun eigen prestaties te verbeteren als zij zien dat hun collega lofbetuigingen ontvangt. Het kan echter ook averechts werken. Daarom is het altijd belangrijk om rekening te houden met de context en de negatieve of positieve signalen die van een symbolisch uit kunnen gaan.

Let op de details van een symbolisch gebaar

Je medewerkers zien heus het verschil wel tussen oprechte waardering en een ongemeend of gehaast bedankje. Om er zeker van te zijn dat je symbolische gebaar in goede aarde valt, moet je aandacht besteden aan de details. Een bedankbriefje dat door een directe leidinggevende of manager persoonlijk is ondertekend, is bijvoorbeeld veel effectiever dan een algemene e-mail of een automatisch gegenereerde ondertekening.

Uit onderzoek is bovendien gebleken dat werknemers significant productiever waren na het ontvangen van een fysiek cadeautje dan wanneer ze kleine financiële vergoedingen kregen. Dit kwam doordat de medewerkers zich meer gewaardeerd voelden als hun werkgever de moeite had genomen speciaal voor hen een cadeautje uit te kiezen. In ruil voor dit gebaar verhoogden zij hun inspanningen.

Hou het klein

Een symbolisch bedankje of schouderklopje hoort niet iets te zijn waar heel veel tijd of moeite in gaat zitten. Het punt is juist dat ze eenvoudig te implementeren en kosteneffectief zijn. Daarom tot slot nog een paar laagdrempelige ideeën:

• Schrijf een korte, persoonlijke notitie waarin je je de medewerker bedankt voor zijn of haar goede prestaties
• Erken de inspanningen van de medewerker in het openbaar tijdens de volgende teambijeenkomst
• Houd een motiverende speech waarin je de inspanningen en het succes van het team toejuicht