Delen is het nieuwe leiden

Nieuwe tijden vergen nieuwe noden en een nieuw soort leiderschap. Het is tijd voor de VUCA-leider, die kan overleven in de VUCA-wereld. Aan het woord is Marleen Boen, Managing Director bij Training & Coaching Square. Ze heeft er net een tweedaagse executive coaching opzitten met bedrijfsleiders. Dagen waarin ze diep gaat, spiegelt en prikkelt, zodat de leiders na die training zelf verder aan de slag kunnen… met zichzelf. En daar is nog werk aan de winkel. Welkom in het leiderschap van de 21ste eeuw, in de VUCA-wereld.

Marleen Boen steekt enthousiast van wal. ‘De 21ste eeuw daagt de samenleving uit tot een nooit eerder gezien stretch. De uitdagingen zijn zo breed, dat je er met je pure rationele skills en zekerheden van de 20ste eeuw niet meer geraakt. En een nieuw soort context vergt een nieuw soort leiderschap’, zegt ze.

‘De leider van de 21ste eeuw moet zelfbewust zijn, weten wie hij is, wat hij doet en vooral waarom. Zodat maskers niet meer nodig zijn. We moeten stoppen met onszelf en elkaar de schuld te geven als iets misloopt en terug durven praten met elkaar. De echte motivatie van medewerkers komt niet van de centen, maar vanuit de eigen zingeving, passie, beleving, blik op de wereld.’ Leiderschap draait volgens Boen dan ook om relaties. En dan heeft ze het niet over ‘die geniepige liaisons aan de koffiemachine, maar wel over echt met elkaar in verbinding gaan.’

‘Die leider moet goed kunnen de richting aangeven en begrenzen, zodat we als mens terug vertrouwen leren hebben in onszelf en in de wereld.’ Daarbij is één zaak essentieel. ‘Durf jezelf open en kwetsbaar opstellen. Gebruik je hersenen én je intuïtie. We kunnen niet langer alles zelf doen – delen is de boodschap.’

Hoe komen we nu tot zo’n nieuw soort leiderschap? ‘Alvast niet door op HR te wachten’, lacht Boen. ‘HR-diensten zitten vol met HR-verantwoordelijken die net van de schoolbanken zijn. Ze missen de ervaring en brede knowhow om de medewerkers echt goed te begeleiden. Toch is hun rol nog lang niet uitgezongen, ze zal wel anders moeten worden. Daar waar ze vroeger alle touwtjes in handen hadden, moeten ze zich nu een nieuwe mindset aanmeten, waarbij ze bruggen bouwen tussen medewerkers en coaches en een brede blik op de wereld tentoonspreiden. Zo kunnen ze hun leiders, die die openheid nog niet hebben, hierop uitdagen”.

De waarde van zelfkennis

Marleen Boen wil vooral inzetten op bewustzijnsverruiming bij leiderschap. Emotioneel bewustzijn stelt in staat om wendbaar in te spelen op de nieuwe uitdagingen. En dat zelfbewustzijn is nooit af. Blijven opleidingen volgen, leren van elkaar en zelfinzichten krijgen is een levenslang proces. ‘Je moet een diploma halen om met de auto te rijden, coach of poetsvrouw te worden, maar voor manager zijn er geen vereisten. Je moet gewoon tabellen kunnen lezen… Tijd om de managers tools aan te reiken zodat ze kunnen doen waarvoor ze zijn aangeworven: managen en leiden.

‘Je moet een diploma halen om met de auto te rijden, coach of poetsvrouw te worden, maar voor manager zijn er geen vereisten’

Toch is een diploma zonder zelfkennis niet veel waard. Als manager ziet Boen zelf ook veel sollicitanten die zichzelf systematisch en torenhoog overschatten. ‘Jongeren verwachten snel te veel en hebben niet door dat ze vooral zichzelf moeten kennen om een heldere motivatie te hebben voor een job. Ik laat daarom sollicitanten terug een motivatiebrief schrijven. Waar maak jij het verschil?’, zegt Boen. ‘Als je ze dan na enkele maanden terug confronteert met hun eigen brieven, verschieten ze. En toch zijn ze ook allemaal een project van hun tijd en tijdsgeest. We moeten jongeren klaarstomen voor het echte leven, in plaats van hen op te sluiten in een schoolgebouw waar ze vooral stil, braaf en… saai moeten zijn.’

Leiders moeten in deze VUCA-wereld ook richting geven. ‘Richting geven is niet duwen in een bepaalde richting, maar wel de grenzen afbakenen. Als hedendaagse managementteams hun medewerkers een project laten uitwerken, hebben ze al een idee over waar het moet eindigen – maar dat zeggen ze niet. Waarom niet? Waarom mensen pistes laten uitvlooien die niet passen in de lijn van het bedrijf? Geef dan toch de begrenzingen die je sowieso weet, al mee.’

De evidente vraag

Wat blijft vooral hangen in deze drukke wereld? ‘Je onthoudt het beste wat je heeft geraakt, hebt beleefd. Om te durven duiken in het leven, moet je vooral… durven zijn’. Zijn de huidige managers al klaar voor de VUCA-wereld? ‘Dat hangt ervan af. Van bedrijf tot bedrijf, van mens tot mens. En toch zullen ze allemaal de overgang moeten maken…’

‘In deze drukdrukdrukdruk-tijden is dynamisch balanceren de truc’, volgens Boen. ‘Het gaat al lang niet meer om een work life balance. Waar we wel moeten naar streven, is een dynamisch evenwicht, een constant zoeken en herpositioneren. Met de wetenschap dat ook je noden evolueren doorheen de tijd en dat dus nooit een echte strikte balans kan zijn.’ Bovendien is op je pauzeknop duwen, niet langer voldoende. ‘De pauzeknop op zich is niet relevant, wél… wat doe je in die pauze? Gebruik je die pauze om gewoon uit te blazen en daarna business as usal verder te doen of durf je écht stilstaan?’

Welke vraag wil Marleen Boen graag stellen aan de leider van de toekomst? ‘Heel simpel. Ben je bereid het leven in de ogen te kijken? Met je hele hebben, zijn, worden, doen… Het volledige leven? En ja, dat zelfbewustzijn heeft zowel een ‘verlangen naar’ als een ‘weerstand ertegen’ in zich. Toch zul je die tweestrijd nodig hebben om in deze snel veranderende VUCA-wereld te overleven als manager, en als mens. Ben jij daartoe bereid?’

Worstel je zelf met deze vragen rond zelfbewustzijn, wil je hiermee graag aan de slag gaan? Of heb je gewoon zin om eens in de rustige omgeving van Brussel te vergaderen, werken, overleggen…? The House To Be is eigenlijk ook wel een place to be… www.thehousetobe.com

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het branded channel van Training & Coaching Square.