Waarom het belangrijk is om meer ademruimte te creëren

We zijn vandaag zo geconditioneerd om extern naar antwoorden te zoeken dat we grotendeels vergeten zijn om bij onszelf te rade te gaan. We reguleren emoties door consumptie, door interactie of door afleiding. Die veelheid aan keuzes biedt voordelen, maar er is ook een schaduwzijde: we eten of kopen onze gevoelens weg via overconsumptie, we nemen negatieve emoties over van anderen en weten niet meer hoe die emoties te verwerken.

Het discours in de samenleving is lange tijd gegaan over ons tijdelijk gebrek aan keuzevrijheid, iets wat velen zwaar valt in combinatie met de aanslepende onzekerheid en toegenomen individualisering. Keuzevrijheid heeft zeker positieve kanten: een samenleving die zich empowered en in controle voelt, waarin mensen bereid zijn om te vechten voor het recht om hun eigen keuzes te maken.

Neem eerst de tijd om naar jezelf te kijken, voordat je problemen gaat oplossen

Maar paradoxaal genoeg gaan meer alternatieven ook gepaard met minder geluk. De kans dat mensen daadwerkelijk een keuze maken neemt af, zo tonen tal van studies aan, en als ze toch kiezen, is het minder waarschijnlijk dat ze gelukkig zijn met die keuze.

Verken je innerlijke vrijheid

In de huidige keuzebeperking schuilt misschien de kans tot een mooi experiment: ons geluk heruitvinden en de randvoorwaarden waarop we ons geluk baseren, herbekijken. De Oostenrijkse neuroloog en psychiater Victor Frankl zei in De zin van het bestaan: ‘Alles kan van iemand worden afgenomen behalve één iets, de laatste menselijke vrijheid: je houding kiezen in om het even welke situatie, je eigen weg kiezen. […] Tussen stimulus en respons ligt een ruimte. In die ruimte ligt onze kracht om onze respons te kiezen. En in onze respons liggen onze groei en ons geluk besloten.’

Misschien is het tijd voor een grondige en serieuze verkenning van die innerlijke vrijheid. Kijk eens naar binnen in plaats van te jammeren over externe beperkingen. Voer een aantal eerlijke gesprekken met jezelf. Elke coach ter wereld weet dat mensen zich zelden echt afvragen wat ze nodig hebben en wat ze willen. Nog minder mensen maken het onderscheid tussen die twee of koppelen de inzichten aan acties en veranderingen.

Wie dat wel doet, maakt ruimte voor een diepe persoonlijk transformatie. Neem eerst de tijd om naar jezelf te kijken, voordat je problemen gaat oplossen, anderen gaat redden of de schade aan onze planeet gaat herstellen. De sleutel tot veerkracht ligt in eerlijke gesprekken. Niet alleen met je verstand, maar ook met je emoties en lichaam. Wat heb je emotioneel en lichamelijk nodig?

Beperkingen of opportuniteiten

Mensen die makkelijker met deze pandemie omgaan, gebruiken de beperkingen om nieuwe opportuniteiten te ontdekken. Ze gaan sporten of zoeken manieren om meer buiten te zijn. Ze gaan lopen, doen yoga of gebruiken hun middagpauze voor een wandeling. Als hun lichaam vermoeidheid signaleert, nemen ze de tijd om hun batterijen op te laden in plaats van tot het uiterste te gaan.

Opladen kan heel eenvoudig zijn: enkele minuten stretchen, rechtstaand vergaderen, een powernap doen of even geconcentreerd en aandachtig je omgeving observeren om je geest tot rust te brengen. Maar opladen kan ook heel verbindend zijn. Geef je huisgenoot eens zomaar een knuffel of een schoudermassage (want we missen tegenwoordig allemaal lichamelijk contact).

Sommige leiders geven het goede voorbeeld en blokkeren elke dag een ochtendslot voor gefocust werk

Bovendien zijn deze mensen zich ook heel bewust van hun emotionele batterij: hoeveel ‘streepjes’ zijn er nog? Wie (of wat) laat ze leeglopen en vult ze ook weer bij? Dat batterijbewustzijn koppelen ze vervolgens aan hun werkagenda. ‘Wat is de planning voor morgen? Hoe leeg zal ik zijn na die vergadering waar ik tegenop zie of na dat telefoontje met die persoon wiens houding mijn energie altijd opslorpt? Wanneer moet ik bijvullen? Wat kan ik doen of wie kan ik benaderen om dat voor elkaar te krijgen?’

Geef het goede voorbeeld

Deze gesprekken met onszelf onthullen diepere waarheden over onze keuzes qua leven en werk. Ze stellen je in staat om je af te vragen waarom je volhardt in iets wat je geen energie geeft, of om te beseffen waarom het de moeite waard is dat je ondanks alle moeilijkheden doorzet, als je maar gelooft in wat je doet.

Zoals de Amerikaans-Hongaarse psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi zegt in De weg naar flow: ‘De keuzes die we maken en de manier waarop we tot die keuzes komen, bepalen of de som van alle dagen leidt tot een vormeloze massa of tot iets wat lijkt op een kunstwerk.’

Organisaties kunnen hierbij een bondgenoot zijn (in plaats van de eeuwige vijand) en de voorwaarden creëren voor dat soort gedrag. Citigroup heeft zoomvrije vrijdagen aangekondigd. Sommige leiders (zoals de Belgische Managing Director van Pfizer) geven het goede voorbeeld en blokkeren in Outlook elke dag een ochtendslot voor ‘gefocust werk’.

Dergelijke voorbeelden maken ruimte voor anderen in de organisatie om het voorbeeld te volgen en geven de boodschap dat gefocust werk, wanneer je online niet bereikbaar bent, belangrijk werk is. Of leiders die per definitie geen e-mails beantwoorden op ongewone uren ‘s nachts of in het weekend, en daarmee opnieuw het belang benadrukken van grenzen stellen en de balans tussen werk en privé.

Dergelijke kleine ingrepen creëren ademruimte in organisaties. En ademruimte is wat we allemaal nodig hebben en moeten proberen te creëren – op welke kleine manier dan ook. Want in die ademruimte kunnen we de innerlijke vrijheid vinden waarover Frankl het heeft.