Opportunisme is een legitieme strategie

Op donderdagavond ontvang ik een dringend sms-bericht van Caroline. Ze had opnieuw hulp nodig. We spraken af op vrijdag bij valavond op de markt van Tervuren. Bij aankomst tref ik er Caroline aan in het gezelschap van, vlug geteld, twintig andere mensen. Dat had ik niet verwacht.

Toen ik haar vroeg wat er aan de hand was, vertelde ze me dat ze me graag bij deze teambuilding wilde hebben. Ze rekende op mij om hier geen mal figuur te slaan. Op dat ogenblik kwam een bus aangereden waarvan alle vensters verduisterd waren. We stapten op. Met een dertigtal deelnemers werden weggebracht naar een onbekende plek. Toen de bus halt hield op de plek waar we ons bevonden, wist ik hoe laat het was: we zouden een dropping doen. Het was al aan het schemeren en ik zocht meteen naar referentiepunten. In de onmiddellijke omgeving was niets te zien: geen kerktoren, geen bouwwerk, alleen akkers, weiden of bossen.

‘Zo meneer de adviseur, wat is jouw successtrategie?’

Caroline komt naar me toe en zegt: ‘Zo meneer de adviseur, laat me nu niet in de steek. Ik reken op jou om mij en mijn team als eerste terug op de markt van Tervuren te brengen. Wat is jouw successtrategie?’ Ook dit had ik niet zien aankomen en ik reageerde stoïcijns: ‘Opportunisme is altijd een legitieme strategie. We zullen het doen met de mogelijkheden die de groep en de omgeving bieden’.

Strategisch denken is een kronkelend pad waar ideeën, dromen en opportuniteiten rijpen tussen aan de ene kant de mogelijkheden en beperkingen van de omgevingsfactoren en aan de andere kant de bekwaamheden en talenten van de medewerkers. Ik zocht naar een manier om onze positie te bepalen. Iemand verklaarde dat hij met z’n analoge uurwerk het noorden kon bepalen. Iemand reageerde laconiek door te melden dat we daar niets mee opschieten als we niet weten waar we zijn.

Een teamgenoot begon rondom te zoeken naar patronen of referentiepunten. Hij keek bedachtzaam naar de lucht en zei toen met enige trots: ‘Ik geloof dat we in de nabijheid zijn van de luchthaven van Zaventem’. Inderdaad, we konden met intervallen van ongeveer drie minuten vliegtuigen zien overvliegen terwijl ze hun landingsgestel uitklapten. Een jongeman deed een poging om met een takje een primitieve stafkaart te tekenen op de grond: hij duidde het noorden aan en toonde de lijn die overeenkwam met de aanvliegrichting van de vliegtuigen.

Positie bepalen, patronen herkennen, de richting bepalen, perspectief bieden

Caroline bekeek de schets op de grond en gaf perspectief: ‘Wij moeten in de richting van Tervuren stappen en ik weet zeker dat Tervuren ten zuiden van Zaventem ligt. Ik weet ook met zekerheid dat er tussen Tervuren en Zaventem geen bossen liggen. We staan hier aan de rand van een bos, dus daaruit besluit ik dat we ons ten zuiden van Tervuren bevinden en dat we maar beter in de noordelijke richting kunnen beginnen te stappen totdat we referentiepunten of mensen spotten die ons verder kunnen helpen.’

De andere twee groepen hielden ons in het oog en hadden aan ons enthousiasme gezien dat we een adequate strategie hadden gevonden. Caroline wou de concurrentie echter de loef afsteken en zei vastberaden: ‘Wij gaan in deze richting lopen’ en zette haar intentie kracht bij door met haar volle hand in oostelijke richting te wijzen. De twee andere groepen volgden ons omdat ze geen alternatief hadden. We liepen allemaal het bos uit terwijl onze groep zich liet terugzakken naar de staart van de bende.

Toen de anderen het bos uit waren, verstopten we ons, wijzigden onze koers en vorderden verder in noordelijke richting. Nauwelijks een halfuur later kwamen we voorbij de begraafplaats van Tervuren. Vijftien minuten later waren we aangekomen op de markt van Tervuren. Anderhalf uur later daagden de twee andere groepen op. Ze begrepen er niets van want ze hadden niet door dat ze op het verkeerde been waren gezet.

Positie bepalen, patronen herkennen, de richting bepalen, perspectief bieden… Tijdens zo’n dropping heeft deze manier van strategisch denken en ageren veel weg van opportunisme. In de praktijk is het een dialoog die ontstaat als mensen met elkaar exploreren wat de ideeën en de mogelijkheden zijn. En dat maakt opportunisme een legitieme strategie.