Zo zoekt IKEA antwoorden voor de businessvragen van morgen

IKEA is meestal niet zo openhartig over  innovaties die in het verschiet liggen, maar bij Space10 is dat precies waar het om draait. Het externe innovatielab van de woonwarengigant, gevestigd in een voormalig visverwerkingsfabriek in het hippe Meatpacking district in Kopenhagen, is sinds vijf jaar een platform voor progressieve denkers. Knappe koppen doen er onderzoek naar maatschappelijke, ecologische en technische verschuivingen die ons dagelijks leven beïnvloeden.

Bas van de Poel is vanaf het eerste begin betrokken bij Space10. Eerst als zogeheten artist in residence toen hij met het project Tomorrow’s Meatball onderzocht of het mogelijk is om duurzame voedingsmiddelen als algen en insecten aantrekkelijker te maken door ze in een vertrouwde vorm te gieten. Die vertrouwde vorm werd de gehaktbal, niet geheel toevallig een IKEA-icoon. De plantaardige gehaktballetjes die sinds kort op het IKEA-menu staan zijn geïnspireerd op dit project. Niet lang na het project werd Van de Poel aangesteld als creative director. ‘Ik leerde in korte tijd zoveel en het inspireerde enorm. Ik wilde per se in vaste dienst.’

Verschillende terreinen
In zijn rol bij Space10 knoopt hij businessstrategie, design en art direction aan elkaar. Hij is eindverantwoordelijk voor al het visuele en creatieve werk dat het lab de wereld in slingert. Bijzonder aan Space10 is de focus op veel verschillende terreinen, allemaal onder de visie enabling a better everyday life for both people and planet. Alles wat daaraan bijdraagt is relevant. ‘We doen research naar de impact van zelfrijdende auto’s, onderzoeken de toekomst van duurzaam eten in de vorm van een kookboek en verkennen de invloed van technologie op ons leven thuis met verschillende innovatieve design- en technologiestudio’s. We hebben dus specifieke focusgebieden maar alsnog is het vrij breed.’

Hoe maak je keuzes?
‘Onze missie is vrij duidelijk en is gelieerd aan de visie van IKEA, creating a better everyday live for the many people. Toen Space10 werd opgericht hebben we samen met IKEA een aantal macrotrends gedefinieerd. Toenemende urbanisatie, de klimaatcrisis en de exponentiële groei van technologie zijn daar voorbeelden van. Binnen die trends vinden al onze onderwerpen plaats.’

Dat vraagt zeer specifieke kennis. Waar haal je die vandaan?
‘We noemen onszelf een interface for innovation. Als je de slimste persoon in de kamer bent dan zit je in de verkeerde kamer. Dat is onze heilige overtuiging. Omdat we met zo’n breed scala aan onderwerpen werken is het heel lastig hiervoor mensen in vaste te dienst te nemen. Dus zoeken we het buitenshuis en zijn we op zoek naar dé uitblinker binnen een bepaald thema. Die bijten zich dan voor een bepaalde periode vast in hun project.’

Hoe neem je een voorschot op de toekomst?
‘De toekomst voorspellen is niet te doen. De iPhone is nu dertien jaar oud en het was onmogelijk voor de introductie van dat apparaat te voorzien wat de neveneffecten zouden zijn. We hebben diensten als Uber en Tinderbaby’s. De impact van technologie is niet te voorspellen en hetzelfde geldt voor sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen. We kunnen niet verder dan vijf jaar in de toekomst kijken. Wel weten we dat de impact van AI en machine learning heel groot zal zijn. Techgiganten hebben allemaal patenten aangevraagd voor augmented reality-brillen. Dus we bewegen een bepaalde richting in. Onze grootste uitdaging zit in het herkennen van de ripple effects. Wat kunnen deze ontwikkelingen betekenen voor ons dagelijks leven? Die scenario’s tekenen wij uit.’

Space10 is krap vijf jaar onderweg. Welke concrete concepten heeft IKEA, naast de plantaardige gehaktbal, opgenomen?
‘Een ander mooi voorbeeld is de IKEA Place-app. Gebruikers kunnen virtueel meubels plaatsen in een ruimte met behulp van augmented reality. Een app die we ontwikkelden in zes weken tijd. Deze toepassing is echt nog een topje van de ijsberg. Want op basis van LIDAR-technologie kunnen we binnenkort een hele ruimte in kaart brengen en kun je ook producten op je plafond en muur plaatsen. Dat zijn we nu aan het doorontwikkelen. IKEA beschikt over heel hoge kwaliteit 3D-modellen van zijn meubels dus we kunnen daar goed op inspelen.’

In een eerder interview zei je dat Space10 de innovatiecultuur binnen IKEA moet aanwakkeren. Is IKEA ingeslapen?
‘Integendeel. IKEA nog altijd enorm innovatief en revolutionair met zijn principes van democratisch design. Als je in een bepaalde bedrijfsstructuur zit is het soms lastig buiten je eigen veld te kijken. De focus van IKEA ligt voornamelijk op meubeldesign. Terwijl bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen enorme impact hebben op ons leven, denk aan zelfrijdende auto’s. Wij kunnen als een kleine speedboot opereren. Voor ons is het makkelijker opkomende trends te herkennen en die door te vertalen naar concrete concepten. IKEA maakt vervolgens de vertaalslag naar zijn ecosysteem en rolt het met schaalgrootte uit.’

Wat hebben zelfrijdende auto’s te maken met IKEA?
‘Stel je eens voor dat we straks volledig zelfrijdende auto’s hebben. Dan heb je het dus over zelfrijdende spaces, en is het opeens heel relevant voor IKEA om dicht op het vuur te zitten. Het is hetzelfde alsof  je me dertien jaar terug zou vragen hoe relevant de iPhone is voor IKEA. Extreem relevant blijkt vandaag, maar die vraag had ik dertien jaar geleden onmogelijk kunnen beantwoorden. Ik denk dat in die toekomstverkenningen onze meerwaarde ligt.’

Jij bent medeverantwoordelijk voor zogeheten playful research projecten. Licht eens toe.
‘Toen we begonnen zagen we dat er enorm veel goed en belangrijk onderzoek beschikbaar is. Alleen de manier waarop veel onderzoeken gepresenteerd worden, is niet heel toegankelijk. Je hebt te maken met rapporten van tweehonderd pagina’s, vol taaie tekst en nauwelijks een afbeelding. Het gevolg is dat je er een grote groep mensen niet mee bereikt. We vroegen ons af hoe je research meer inzichtelijk en toegankelijk kunt maken voor meer mensen. Playful research schotelt eerst een sterk visueel beeld voor, waarna het veel makkelijker is iemand een onderwerp in te trekken. De methode verbindt de linker en rechter hersenhelft, ratio en een creativiteit, waarmee we harde feiten, statistieken en inzichten visualiseren en tot leven brengen.’

Staan die dikke rapporten innovatie in de weg?
‘Dat denk ik echt. Je ziet ook dat dit wordt erkend door organisaties. Grote bedrijven maken in het Management Team steeds vaker plek voor designers. De Chief Design Officer is in opmars. Met een designvisie kun je problemen, trends en kansen tot leven brengen en inzichtelijk maken voor mensen. Je ontwerpt een Poolster die iedereen in de organisatie ziet en begrijpt en waar je naartoe kan bewegen. De vraagstukken worden steeds complexer en steeds meer gefragmenteerd. We leven in een complexe wereld, dus leg het zo eenvoudig mogelijk uit. De ontwikkelingen gaan zo snel en op zoveel verschillende gebieden. Het is onmogelijk om dat allemaal bij te houden. Daarom zijn we ook zo open in het delen van onze kennis en het delen van onze ontwerpen.’

Wat is daarvan een goed voorbeeld?
‘Neem ons meest recente project Everyday Experiments. We hebben verschillende studio’s uitgenodigd om te onderzoeken welke rol technologie gaat spelen rondom het huis. De experimenten maken gebruik van de laatste technologie en hebben te maken met bijvoorbeeld veiligheid, zoals een lamp die je waarschuwt over het niveau van verontreiniging van de buitenlucht. Alle resultaten ervan delen we met de wereld. De industrie zelf kijkt daar met enorme verbazing naar want die is gewend de resultaten binnenskamers te houden. Wij zijn daar open in en delen mogelijke scenario’s om verandering te bewerkstelligen. Het is veel trial and error. Je kan in deze tijd niet meer vijf jaar werken aan het perfecte idee of businessplan, het vervolgens lanceren en hopen dat het een succes wordt. Kijk alleen al naar wat er de afgelopen zeven maanden is gebeurd in de wereld. Je moet de rails bouwen terwijl de trein rijdt.’