De laatste Vlaamse Klei: ‘Onze klanten komen vanzelf’

Vroeger had je in elk dorp in deze leemstreek een steenbakkerij, maar vandaag kan je de ambachtelijke ovens op één hand tellen, vertelt zaakvoerder Kristof Hex. Zijn grootvader richtte steenbakkerij van Membruggen op na de Tweede Wereldoorlog, samen met zijn broer, en later een derde partij.

In de jaren 90 ging de zaak over in handen van de kinderen van de drie stichters. ‘In 2007 ben ik samen met mijn moeder volledig eigenaar geworden. Ik was toen zesentwintig en had al vijf jaar gewerkt als arbeider om de stiel te leren.’

In de tijd van Kristofs grootvader werd er nog gewerkt met veldovens, met kolen gestookt, die de stenen hun karakteristieke witte puntjes gaven. ‘In de jaren zestig werd er overgeschakeld op een ringoven. Om hetzelfde effect te bereiken worden er kolen tussen de stenen gegooid. Maar alles gebeurt nog altijd volledig ambachtelijk.’

Als zaakvoerder springt Kristof zelf ook bij in de productie: ‘Ik hou in de gaten of het stoken goed gebeurt, hoe de stenen worden gesorteerd …  De ovens branden 24 op 24 uur, dus er moet altijd iemand aanwezig zijn.’

‘Ik maak graag een omweggetje om het eindresultaat te zien’

Van Membruggen produceert zo’n 3,5 tot 4 miljoen bakstenen per jaar. Ter vergelijking: uit een moderne oven rollen er een miljoen per dag. Maar de ambachtelijke ringoven heeft andere troeven: ‘Onze stenen hebben, door het bakproces, verschillende kleurschakeringen, naargelang hoe dicht ze bij het vuur hebben gelegen. Het resultaat is een uniek product met een heel herkenbare, eigen uitstraling.’

Veldovenstenen waren vroeger de doodgewone standaardsteen, maar inmiddels hebben ze een zekere exclusiviteit gekregen, zegt Kristof: ‘Dat komt door het beperkte aanbod. Er is steeds meer interesse van klanten die op zoek zijn naar iets bijzonders, de vraag is groter dan onze capaciteit. We hebben twee medewerkers die hier al dertig jaar werken maar verder is het niet makkelijk om gemotiveerd personeel te vinden.’

Kristof houdt zich dan ook niet bezig met marketing en reclame: ‘We staan niet op beurzen, hebben geen vertegenwoordigers … Onze klanten komen vanzelf, omdat ze onze bakstenen ergens gezien hebben, af en toe zelfs uit het buitenland. Ik leid ze hier rond zodat ze kunnen zien hoe de stenen gemaakt worden. Ze mogen zelf hun sortering kiezen.’

Achteraf ziet hij graag hoe de bakstenen zijn toegepast. ‘Welke voegkleur is er gebruikt, dat soort dingen. Het eindresultaat zien, daar doe je het uiteindelijk voor. Daarvoor maak ik graag een omweggetje als ik op pad ben.’ Een project waar hij met enige fierheid aan terugdenkt is de uitbreiding en renovatie van de brouwerij van Grimbergen: ‘Je ziet haast geen verschil tussen het oude en het nieuwe gedeelte.’

De grootste uitdaging nu is om van familiebedrijf over te schakelen naar een bedrijfsstructuur met overwegend personeel, zegt Kristof: ‘Mijn moeder en haar broers zijn met pensioen, al blijven ze nog deeltijds meewerken in de zaak. Maar met het oog op de toekomst hebben we alvast een compagnon aangetrokken.

En een tweede uitdaging is om te blijven voldoen aan de steeds strenger wordende milieunormen. Vijftien jaar geleden waren we de eerste ringoven in Europa die op gas overschakelde, vandaag denken we na over hoe we op termijn op een meer duurzame manier kunnen werken. We hebben net een nieuwe uitbatingsvergunning ontvangen dus voorlopig kunnen we weer verder.’