Je herpakken na een crisis: een handleiding

Elke crisis biedt opportuniteiten voor wie ze wil zien. Die opportuniteiten zien, loont de moeite volgens Krist Pauwels auteur van het boek Eerste hulp bij crisis. Het boek stelt naar eigen zeggen ‘een weg voor die mensen, organisaties en de samenleving als geheel helpt een crisis te vermijden of aan te pakken als ze zich toch aandient: herken de realityshock, doe een realitycheck en ga aan de slag om je leven een realityswitch te geven.’

Frontale botsing met de realiteit

Volgens Pauwels groeit een crisis uit een frontale botsing met de realiteit. De realityshock. ‘Het gaat om een hevige confrontatie met de werkelijkheid die je in één klap dwingt in het leven te stappen zoals het is. De zekerheden uit het verleden lijken ineens niet meer van tel en de waarheid waar je altijd in geloofde wordt doorgeprikt’, schrijft hij. Klinkt herkenbaar.

En de reactie op een crisis is eigenlijk heel eenvoudig: ofwel aanvaard je de nieuwe realiteit en ga je er bewust mee op. Ofwel vlucht je voor de werkelijkheid. Dat laatste zou volgens Pauwels wel eens een natuurlijke reflex kunnen zijn. Je angsten, wensen, dromen of onzekerheden voor waar aannemen lijkt in elk geval eenvoudiger.

Doorprik je bubbel

‘Grotere crises in organisaties of bedrijven kan je evengoed op zo’n manier bekijken. Kijk naar winkelketens die de voorbije jaren bleven steken in hun klassieke modus operandi terwijl onlineverkoop meer dan ooit een feit was. Na verloop van tijd botsten ze keihard op die nieuwe realiteit’, aldus Pauwels in zijn boek.

Maar er bestaat volgens Pauwels altijd een risico op bubbels. Er zijn organisaties waar er een cultuur heerst waarin erg veel energie gaat naar praten over hoe druk we het wel hebben en hoeveel stress we ervaren en dat we met z’n allen te veel werk op ons bord krijgen, terwijl cijfers dat tegenspreken. De omzet daalt, net zoals het aantal projecten en uit de timesheets blijkt dat mensen minder uren maken dan ooit tevoren. Het is een perceptie van hoge werkdruk die volgens Pauwels kan leiden tot een fake realiteit die voor waar wordt aangenomen. Dat kan leiden tot een crisis, waar er zelfs geen is, of beter: geen zou mogen zijn. ‘De grootste crises ontstaan daar waar mensen collectief uit de bocht gaan en vanuit hun eigen bubbel de wereld in hun greep houden’, schrijft hij.

‘Efficiënt crisismanagement zal in de toekomst meer dan ooit een belangrijke emotionele component hebben’

Ga voor de spiegel staan

De realityshock is een botsing van jouw waarheid met de werkelijkheid. Omdat je verstoppertje speelt met de realiteit, omdat je in je bubbel leeft, omdat je blind bent voor je blinde vlekken die je kijk om de wereld vertekenen. Volgens Pauwels is het nu tijd om voor de spiegel te gaan staan en eerlijk te zijn met jezelf. De realitycheck.

Probeer naar jezelf te kijken zoals anderen je zien, maar graaf ook dieper. Zet het masker af en ontdek wie erachter zit, welke dingen die persoon echt bezighouden. Durf te antwoorden op de vraag welke werkelijkheid je creëert in je dagelijkse leven om te vermijden dat jijzelf of je omgeving bepaalde trekken van de persoon achter het master te zien krijgen.

Pauwels is ervan overtuigd dat een oefening als hierboven beschreven, helpt je eigen bubbel te doorprikken en je weer naar de realiteit te brengen. Ons leek het net allemaal dat tikkeltje te zweverig. Een persoonlijke crisis kan je misschien oplossen door in de spiegel naar jezelf te kijken, maar voor problemen met impact voorbij het persoonlijke lijkt het toch allemaal wat te gemakkelijk. Op naar de realityswitch dan maar…

Word een surfer

De eerste richtlijn voor een realityswitch luidt als volgt: ga naar het oog van de storm. Een crisis gaat gepaard met chaos en hevige emoties. Hoe je daar ook op reageert, het heeft geen zin ze te negeren. Ze zijn een deel van de realiteit tijdens een crisis. Beschouw jezelf als een surfer. Die vecht niet tegen de golven, maar verwelkomt ze stuk voor stuk.

Niet alles wat tot een crisis leidde, is fout of slecht. Je hoeft het verleden niet te laten varen, maar wel je afhankelijkheid ervan. ‘Door de navelstreng met gisteren door te knippen schep je ruimte en focus op wat komen kan’, schrijft Pauwels. Je moet collectieve emoties uit het verleden verwerken om een nieuw verhaal te kunnen schrijven.

‘Ook voor bedrijven in crisis geldt dat principe. Natuurlijk moet je als manager krachtdadig kunnen beslissen in tijden van recessie. Maar ook hier is het van cruciaal belang dat je dat niet doet vanuit de emotionele waas die de crisistoestand met zich meebrengt. Erken, ervaar en aanvaard eerst de emoties die de crisis bij het management en de medewerkers van het bedrijf teweegbrengt. Voel wat dit met het systeem en met jezelf doet. En neem dan pas beslissingen vanuit de rust die je weergevonden hebt. Zo neem en geef je tijd en ruimte om te kunnen transformeren. Je lijkt tijd te verliezen, maar je wint heel wat ruimte. Efficiënt crisismanagement zal in de toekomst meer dan ooit een belangrijke emotionele component hebben’, aldus Pauwels.

Pas als je dat allemaal hebt gedaan, ben je klaar om in de chaos van een crisis nieuwe opportuniteiten te zien en op het puin van de crisis nieuw dingen te creëren.

Eerste hulp bij crisis. Van realityshock tot realityswitch van Krist Pauwels verscheen recent bij Uitgeverij Manteau.